In de documentaire Ecocide brengt de interventie van Monica Gagliano vooral hoop. Ze vergelijkt de relatie van onze beschaving met de Aarde in de verschillende stadia van de menselijke ontwikkeling. Volgens haar gaan we in het leven van mens, net als in onze relatie tot de Aarde, door verschillende staten, van de noodzakelijke afhankelijkheid, zoals bij kinderen, naar het verwoed zoeken naar onafhankelijkheid, zoals die waar tieners van dromen, om uiteindelijk het besef van onderlinge afhankelijkheid te bereiken, zoals volwassenen die zouden moeten hebben.

​

Haar voorstel is aantrekkelijk! Laten we proberen te begrijpen hoe onze cultuur haar relatie tot de rest van de Natuur heeft opgevat en die vergelijken met de drie voorgestelde ontwikkelingsfasen. De kindertijd valt samen met het verschijnen van de homo sapiens. Het overheersende verhaal leert ons dat we op dat moment volledig afhankelijk zijn van de Natuur en geen verdedigingsof beschermingsmechanismen hebben. De menselijke soort is volledig onderworpen aan zijn omgeving. Geleidelijk legt het de basis die noodzakelijk is voor zijn dromen van onafhankelijkheid, door het ontwikkelen van werktuigen en beschermingen en door te leren zelf zijn voedsel te produceren. De ontwikkeling van de wetenschap en het denken, die vanaf de 17e eeuw in een stroomversnelling is geraakt, staat voor het begin van onze adolescentie en onze enorme drang naar onafhankelijkheid. Om zich te bevrijden van de afhankelijkheid trachten de westerse samen levingen de mysteries van de Natuur te ontrafelen en haar wetten te beheersen. Het cartesiaanse denken installeert een diep antropocentrische cultuur door een fundamentele scheiding op te trekken tussen de mensheid en de rest van de Natuur (dit begrip wordt verder uitgewerkt in de Thema’s 4 en 6). Zoals Sofia Stril-River opmerkt, leidt deze intellectuele scheiding in de loop der tijd enerzijds tot een fanatieke overheersing van de mens over de Natuur, maar neemt deze anderzijds de mens mee in een spiraal van overheersing en uitbuiting van zichzelf. Het is geen toeval dat de meeste samenlevingen en tradities die deze cultuur van de Natuur koesterden en in stand hebben gehouden, in de loop van de laatste millennia zijn uitgeroeid of cultureel ontwricht. De westerse samenlevingen, verblind door waarden die uitsluitend op hun eigen belangen waren gericht en betoverd door de overtuiging van hun ‘beschavende’ missies, hebben deze bestreden of getransformeerd, gewild of ongewild, omdat ook zij een bedreiging vormden. Zoals Sofia Stril-River opmerkt, hebben de westerse samenlevingen andere culturen geleidelijk aan verwesterd en hun eigen waarden opgelegd, waardoor ze de aandacht sterk hebben afgeleid van de Natuur en ons ongewild hebben meegesleurd naar afgronden ...

​

Vandaag bevindt de hele mensheid zich in een staat van beroering. Geconfronteerd met de kanteling van het Systeem Aarde (uitgewerkt in Thema 3), worden we geconfronteerd met de realiteit: Het is totaal onmogelijk om onafhankelijk te zijn van het systeem waarbinnen wij leven, noch van de rest van de samenleving, noch van de hele biosfeer.

​

Dus, kiezen we voor verandering ?

​

Is onze drang naar onafhankelijkheid uiteindelijk niet een hersenschim die ons dwingt om als slaapwandelaars in deze pathologische adolescentie te blijven voortleven?

​

Monica Gagliano bespeurt in ieder geval een positief signaal in de kritieke en liminale periode die wij doormaken: wat als deze periode de overgang zou zijn van onze nu morbide adolescentie naar volwassenheid? Het overgangsritueel zou erin bestaan om opnieuw aan te leren om zorg te dragen, zorg voor ons omgeving, zorg voor anderen en natuurlijk zorg voor onszelf. Hiervoor nodigt Monica Gagliano ons in de eerste plaats uit om “waar te nemen wat ons stoort, in plaats van te verstoren wat wij waarnemen”. De tijd nemen om stil te staan, te luisteren en te observeren ... Ongetwijfeld botst deze benadering met de samenleving waarin wij momenteel leven. Dit stelt onze relatie met tijd en cultuur in vraag, die befaamde ‘Alles, Nu meteen en Altijd’, die zowel wereldwijd als digitaal de norm lijkt te worden. Onze relatie met de digitale wereld wordt verder ontwikkeld in Thema 9. Levende wezens observeren betekent hun hele cyclus observeren. Dit raakt ook een ander kenmerk van onze adolescentie: de angst die we hebben voor de dood, nog steeds een taboeonderwerp. Voorlopig zoeken wij liever onze toevlucht in het streven naar onsterfelijkheid door naïef het transhumanisme te omhelzen.

​

Laten we overgaan naar de volgende fase, van ‘materialistische beschaving’ naar volwassenheid. Volgens Sofia Stril-River moet de Natuur niet langer worden gezien als een louter reservoir van te exploiteren hulpbronnen, maar als een unieke oase van leven waarin een heilig proces (dat enige opoffering verdient) broedt. Tijdens deze passage worden we ons geleidelijk opnieuw bewust van wat ons verbindt, in plaats van waar te nemen wat ons tegenwerkt. Fritjof Capra, een fysicus gespecialiseerd in de systeemtheorie, toont dat “de grote problemen van onze tijd (overbevolking, armoede, vervuiling, verlies van biodiversiteit, conflicten enzovoort) niet afzonderlijk kunnen worden aangepakt. Zij zijn systemisch, d.w.z. onderling afhankelijk. De gemeenschappelijke achtergrond van onze moeilijkheden lijkt de gefragmenteerde perceptie te zijn die wij van onszelf en van de wereld hebben. Uiteindelijk moeten al deze problemen worden onderzocht als verschillende facetten van eenzelfde crisis die zich bovenal vertaalt in een perceptiecrisis.” In de documentaire legt Toni Frohoff uit dat leren samenleven binnen onze eigen soort net zo belangrijk wordt als leren samenleven met andere soorten. We kunnen maar overleven als we ook dit ten gronde beseffen. Dit vereist dat wij onze democratieën opnieuw uitvinden, dat wij onze instellingen heropbouwen zodat ze partners worden van het Systeem Aarde, dat wij onze kinderen en jongeren opvoeden in harmonie met de Natuur, dat wij hun gevoel voor verwondering en samenwerking versterken. In feite  is er niets dramatisch aan onderlinge afhankelijkheid. Misschien is dit het juiste moment om over te gaan van de vraag “Welke planeet laten wij onze kinderen na?” naar “Welke kinderen zullen wij nalaten aan onze planeet?” ».

​

Laten we niet vergeten dat een overgang een stap op zich is. Hierdoor zijn wij volgens Monica Gagliano tegelijkertijd getuige van “het ontketenende destructieve gedrag van de adolescent” en van nieuwe creatieve krachten die stilaan ontluiken. Deze overgang leidt ons naar volwassenheid, de leeftijd van wijsheid, d.w.z. van een bewustzijn van onderlinge afhankelijkheid ... Voor het definiëren van de verandering die noodzakelijk is om deze volwassen staat te bereiken, zouden we de term ‘holistische revolutie’ kunnen ontlenen aan het discours van de Dalai Lama in de documentaire. Maar wat vooral opvalt, is dat alle sprekers er op hun eigen manier over spreken: voor onze beschaving betekent volwassen worden en zich bewust worden van onderlinge afhankelijkheid een kwantumsprong. Dat is ook de mening van Gus Speth : “We meenden dat de grootste milieu-uitdagingen het verlies van biodiversiteit, de ineenstorting van het Systeem Aarde en de opwarming van de aarde waren. We hadden het helemaal mis. De belangrijkste milieukwesties zijn egoïsme, hebzucht en apathie. Om deze uitdagingen aan te kunnen, hebben we een spirituele en culturele transformatie nodig. En wij wetenschappers weten niet hoe we dat moeten doen.” Deze transformatie is onze grootste en meest directe uitdaging ...